῾Η 9η ᾠδὴ τοῦ ὄρθρου τὴν Κυριακὴ 30/1/2022 καὶ ὁ ἦχος τῆς «Τιμιωτέρας»
Διονυσίου Ἀνατολικιώτου
δρος φιλοσοφικῆς σχολῆς Ἀθηνῶν,
πτυχιούχου κοινωνικῆς θεολογίας
symbole@mail.com
Τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης ᾿Εκκλησίας (Τ.Μ.Ε.) συντάχτηκε ἀπὸ τὸν πρωτοψάλτη τοῦ πατριαρχικοῦ ναοῦ Γεώργιο Βιολάκη κατὰ τὰ ἔτη 1880-1887 καὶ ἐξεδόθη ἀπὸ τὸ πατριαρχικὸ τυπογραφεῖο τὸ 1888, γι᾿ αὐτὸ ὀνομάζεται καὶ Τυπικὸν Βιολάκη. Πρόκειται γιὰ τὸ ἐπίσημο τυπικὸ τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, τὸ ὁποῖο ἰσχύει καὶ σήμερα (στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, στὶς ᾿Εκκλησίες ᾿Αλεξανδρείας, ᾿Ιεροσολύμων, ῾Ελλάδος, Κύπρου, ᾿Αλβανίας, στὴν μονὴ Σινά, στὸ Πρωτᾶτο τοῦ ῾Αγίου Ὄρους κ.λπ.), παρ᾿ ὅτι ἔχουν περάσει 140 χρόνια καὶ ἔχει γίνει καὶ μεταβολὴ τοῦ ἡμερολογίου.
῾Η §29 τῆς Προθεωρίας τοῦ Τ.Μ.Ε. ἔχει ὑπότιτλο «Περὶ τῆς ἐν τῇ θ΄ ᾠδῇ στιχολογίας τοῦ Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου» καὶ ἀναφέρει· «Καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν καὶ Κυριακὴν ...στιχολογοῦμεν “Τὴν τιμιωτέραν” εἰς τὸν ἦχον τῶν ἐπιλαχουσῶν καταβασιῶν». ῞Ομως στὸ Κανονάριον τῶν Διπτύχων τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος (Κ.Δ.Ε.Ε.) διαβάζουμε γιὰ τὸν ὄρθρο τῆς Κυριακῆς 30 ἰανουαρίου 2022 ὅτι πρέπει νὰ ψάλλουμε «Τὴν τιμιωτέραν εἰς ἦχον βαρὺν εἱρμολογικόν», ἐνῷ προηγοῦνται οἱ καταβασίες «Χέρσον ἀβυσσοτόκον», οἱ ὁποῖες, ὡς γνωστόν, εἶναι σὲ ἦχο γ΄. ᾿Επειδὴ εἶναι λογικὸ νὰ προκαλοῦνται ἀπορίες, θὰ προσπαθήσουμε νὰ ἐρευνήσουμε τί ἀκριβῶς συμβαίνει στὸ σημεῖο αὐτό.
᾿Απορίες ἀπὸ τὸ Τυπικὸν Βιολάκη
ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΡΙΑ. Μπορεῖ τὸ Τ.Μ.Ε. νὰ ἀναφέρῃ, ὅπως εἴδαμε, ὅτι «καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν καὶ Κυριακὴν ...στιχολογοῦμεν “Τὴν τιμιωτέραν” εἰς τὸν ἦχον τῶν ἐπιλαχουσῶν καταβασιῶν», ἀλλὰ τὸ θέμα εἶναι ὅτι δὲν ἔχουμε κάθε μέρα καταβασίες στὸν ὄρθρο! Συγκεκριμένα μέσα σ᾿ ἕνα ἔτος ἔχουμε 52 Κυριακές, στὶς ὁποῖες πάντοτε ψάλλουμε καταβασίες, καὶ ἄλλες τόσες περίπου ἑορτάσιμες καθημερινὲς (ἀπὸ Δευτέρα μέχρι Σάββατο) μὲ καταβασίες καὶ δοξολογία μεγάλη· σύνολον περίπου 105 ἡμέρες τὸν χρόνο μὲ καταβασίες στὸν ὄρθρο. Ἔχουμε ἐπίσης καὶ γύρω στὶς 30 ἡμέρες ποὺ δὲν θὰ ψάλλουμε καθόλου «Τὴν τιμιωτέραν» (ὅπως π.χ. στὴν μεγάλη ἑβδομάδα καὶ τὴν διακαινήσιμο).
῾Επομένως στὶς ὑπόλοιπες 230 ἡμέρες τοῦ ἔτους, ποὺ δὲν ψάλλονται καταβασίες στὸν ὄρθρο, σὲ τί ἦχο πρέπει νὰ ψάλλουμε «Τὴν τιμιωτέραν»; Τὸ Τυπικὸν Βιολάκη σιωπᾷ!
ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΠΟΡΙΑ. ῾Ο ἴδιος ὁ Βιολάκης φαίνεται νὰ ξεχνᾷ ὅσα ἀναφέρει στὴν Προθεωρία γιὰ τὸν ἦχο τῆς «Τιμιωτέρας», ὅταν φτάνει στὶς 30 ᾿Ιανουαρίου, διότι τότε σημειώνει· «αἱ καταβασίαι “Χέρσον ἀβυσσοτόκον”, εἶτα στιχολογοῦμεν “Τὴν τιμιωτέραν” εἰς ἦχον β΄ καὶ μετὰ ταῦτα τὸν κανόνα τῆς Θεοτόκου σὺν τῷ εἱρμῷ “Τὸν ἐκ Θεοῦ Θεὸν Λόγον”, λέγοντες εἰς τὰ λοιπὰ τρία στίχον “῾Υπεραγία Θεοτόκε”, εἶτα τοὺς τῶν ἁγίων δύο κανόνας μετὰ τῶν μεγαλυναρίων» [Τ.Μ.Ε. 1888, ᾿Ιανουαρίου 30, σ. 172, §2].
Καὶ γιὰ νὰ μὴ μᾶς μείνῃ καμμία ἀμφιβολία μήπως τυχὸν πρόκειται γιὰ κάποιο τυπογραφικὸ ἢ ἄλλο λάθος (ἀπὸ ἀντιγραφὴ ἢ κόπωσι), ἐπαναλαμβάνει ἄλλες δύο φορὲς (δηλαδὴ συνολικὰ τρεῖς) ὅτι τὴν ἡμέρα αὐτὴ «στιχολογοῦμεν “Τὴν τιμιωτέραν” εἰς ἦχον β΄» ([Τ.Μ.Ε., ᾿Ιανουαρίου 30, §4 καὶ §6]), δηλαδὴ σὲ ἄλλο ἦχο ἀπὸ τὶς καταβασίες.
Σὲ τί ἦχο ψάλλεται ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου
Πράγματι τὸ Τ.Μ.Ε. στὶς 30 ἰανουαρίου δὲν κάνει λάθος. Δὲν πρόκειται περὶ ἀντιφάσεως πρὸς τὴν Προθεωρία, ἀλλὰ γιὰ ἐπιβίωσι ἀρχαίας τυπικῆς διατάξεως, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὸ «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου» μαζὶ μὲ τὸν εἱρμὸ «Τὴν τιμιωτέραν» ψάλλεται στὸν ἦχο τοῦ πρώτου εἱρμοῦ ἢ τροπαρίου ποὺ θὰ ψαλῇ ἀμέσως μετά (περίπου ὅπως γίνεται μὲ τὸ «Κύριε ἐκέκραξα» τοῦ ἑσπερινοῦ καὶ τὸ «Πᾶσα πνοὴ» τῶν αἴνων). Αὐτὸ μποροῦμε νὰ τὸ βεβαιώσουμε ἀπὸ δύο τοὐλάχιστον πηγές.
Πρῶτ᾿ ἀπ᾿ ὅλα τὰ μοναστήρια τοῦ ῾Αγίου Ὄρους, τὰ ὁποῖα τηροῦν τὴν ἀρχαία μοναστικὴ παράδοσι, ψάλλουν πάντοτε «Τὴν τιμιωτέραν» πρὶν ἀπὸ τὴν 9η ᾠδὴ τῶν κανόνων τῆς ἡμέρας, ὁπότε ἀκολουθοῦν τὸν ἦχο τοῦ πρώτου κανόνος τοῦ ὄρθρου.
Δεύτερον, ἂς διαβάσουμε προσεκτικὰ ὅσα λέγει τὸ ἴδιο τὸ Τ.Μ.Ε. στὴν §24 τῆς Προθεωρίας· «Κατὰ τὴν ἀρχαίαν τυπικὴν διάταξιν, εἰς τοὺς ἐν τῷ ὄρθρῳ κανόνας τῶν Κυριακῶν καὶ τῶν ἁγίων, καὶ εἰς τοὺς καθ᾿ ἑκάστην ἀναγινωσκομένους κανόνας, προεψάλλοντο στίχοι ἐκ τῶν ἐννέα ᾠδῶν τοσοῦτοι, ὅσα καὶ τροπάρια ἐμπεριείχοντο ἑκάστῃ ᾠδῇ τοῦ κανόνος· ἀλλὰ νῦν, μετὰ τὸν εἱρμὸν ἑκάστης ᾠδῆς, προψάλλονται τῶν τροπαρίων στίχοι, εἰς μὲν τὰ ἀναστάσιμα, “Δόξα τῇ ἁγίᾳ ἀναστάσει σου, Κύριε”, εἰς δὲ τὰ Θεομητορικά, “Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς”, καὶ εἰς τὰ τῶν ἁγίων, “῞Αγιοι τοῦ Θεοῦ, πρεσβεύσατε ὑπὲρ ἡμῶν”».
᾿Εδῶ ὁ Γ. Βιολάκης ἀναφέρεται στὶς 9 ᾠδὲς τοῦ ὄρθρου, ποὺ βρίσκονται στὸ Μ. ῾Ωρολόγιον. Δὲν ὑπάρχουν στὰ διάφορα «ἐγκόλπια τοῦ ἀναγνώστου», ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Συλλειτουργικὸν τῆς Σιμωνόπετρας. Οἱ 8 ἀπὸ αὐτὲς τὶς ᾠδὲς προέρχονται ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἐνῷ ἡ 9η ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ εἶναι διπλή, ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον» καὶ ἡ ᾠδὴ τοῦ Ζαχαρίου «Εὐλογητὸς Κύριος ὁ Θεὸς τοῦ ᾿Ισραήλ».
Παλαιότερα οἱ στίχοι αὐτῶν τῶν ᾠδῶν λέγονταν πρὶν ἀπὸ κάθε τροπάριο, ἀντὶ τῶν σήμερα λεγομένων προϋμνίων «῞Αγιε τοῦ Θεοῦ», «῾Υπεραγία Θεοτόκε» κ.λπ.· ἄρα λέγονται στὸν ἦχο τοῦ εἱρμοῦ ἢ τοῦ κανόνα ποὺ ἕπεται· ἑπομένως καὶ τὸ «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου» (μαζὶ μὲ τὸν συμψαλλόμενο εἱρμὸ «Τὴν τιμιωτέραν») λαμβάνει κανονικὰ τὸν ἦχο του ἀπὸ τὸν κανόνα ἢ τὸν εἱρμὸ ποὺ ἀκολουθοῦν.
Ἂν λοιπὸν μετὰ «Τὴν τιμιωτέραν» ἀκολουθήσῃ ὁ εἱρμὸς τῆς θ΄ ᾠδῆς τῶν καταβασιῶν, ὅπως εἶναι τὸ σύνηθες στὴν ἐνοριακὴ πρᾶξι, τότε ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου λέγεται στὸν ἦχο τῶν καταβασιῶν, καὶ αὐτὸ ἀκριβῶς ἀναφέρει ἡ Προθεωρία τοῦ Τ.Μ.Ε.· ἂν ὅμως μετὰ «Τὴν τιμιωτέραν» ἀκολουθήσῃ ἡ θ΄ ᾠδὴ τῶν κανόνων, τότε ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου λέγεται στὸν ἦχο τοῦ α΄ κανόνος. ῾Η δεύτερη περίπτωσι εἶναι ἀκριβῶς αὐτὸ ποὺ συμβαίνει κατὰ τὸ Τ.Μ.Ε. στὸν ὄρθρο τῆς 30ῆς ᾿Ιανουαρίου· στιχολογοῦμε «Τὴν τιμιωτέραν» ὄχι στὸν γ΄ ἦχο, ποὺ εἶναι ὁ ἦχος τῶν καταβασιῶν («Χέρσον ἀβυσσοτόκον»), ἀλλὰ στὸν β΄ ἦχο, ποὺ εἶναι ὁ ἦχος τοῦ κανόνος τῆς Θεοτόκου στὸ μηναῖο.
Ἔτσι βρίσκουμε καὶ τὴν ἀπάντησι στὴν ἀπορία σὲ τί ἦχο πρέπει νὰ ψάλλουμε «Τὴν τιμιωτέραν», ὅταν δὲν ψάλλονται καταβασίες στὸν ὄρθρο. ᾿Εφόσον σὲ καθημερινὴ ἄνευ καταβασιῶν μετὰ «Τὴν τιμιωτέραν» ψαλῇ ὁ εἱρμὸς τῆς 9ης ᾠδῆς τοῦ τελευταίου κανόνος τῆς ἡμέρας (π.χ. ἀπὸ τὸ μηναῖο ἢ ἀπὸ τὸ Τριῴδιον κ.λπ.), τότε στιχολογοῦμε τὸ «Μεγαλύνει» στὸν ἦχο αὐτοῦ ἀκριβῶς τοῦ εἱρμοῦ.
᾿Απορίες γιὰ τὴν 9η ᾠδὴ τῶν Τριῶν ῾Ιεραρχῶν
Παρὰ τὰ ὅσα εἴδαμε μέχρι τώρα, τὰ προβλήματα γύρω ἀπὸ τὴν 9η ᾠδὴ τῆς 30ῆς ἰανουαρίου δὲν τελείωσαν ἀκόμη! Ἂν μεταβοῦμε στὴν τελευταία πρότασι τῆς §29 τῆς Προθεωρίας τοῦ Τ.Μ.Ε., θὰ διαβάσουμε, ὄχι χωρὶς ἔκπληξι, τὰ ἑξῆς· «Τὴν δὲ ἑορτὴν τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ἐν οἱᾳδήποτε ἡμέρᾳ καὶ ἂν τύχῃ, ψάλλεται ὁλόκληρος ἡ θ΄ ᾠδὴ ἤτοι καὶ τῶν τριῶν κανόνων, ἄνευ τοῦ “Μεγαλύνει”». Δηλαδὴ στὴν Προθεωρία ἀναφέρεται ὅτι γιὰ τὴν ἡμέρα αὐτή, εἴτε εἶναι καθημερινὴ εἴτε Κυριακή, παραλείπεται τελείως ἡ συνήθης στιχολογία τῆς ᾠδῆς τῆς Θεοτόκου καὶ ψάλλονται μόνον οἱ τρεῖς κανόνες τοῦ μηναίου (ὁ 1ος κανὼν εἶναι τῆς Θεοτόκου καὶ οἱ ἄλλοι δύο τῶν ἁγίων). Καὶ ἐδῶ ἀρχίζουν ἄλλα προβλήματα!
Πρῶτον καὶ κύριον, αὐτὴν τὴν διάταξι τῆς Προθεωρίας δὲν τὴν ἀκολουθεῖ καθόλου τὸ ἴδιο τὸ Τυπικὸν Βιολάκη. Διότι, ὅπως εἴδαμε, στὶς εἰδικὲς διατάξεις τῆς 30ῆς ᾿Ιανουαρίου τονίζει τρεῖς φορὲς ὄχι μόνον ὅτι ψάλλεται τὸ «Μεγαλύνει» καὶ σὲ καθημερινὴ καὶ σὲ Κυριακή, ἀλλὰ προσδιορίζει καὶ ὅτι θὰ ψαλῇ σὲ ἦχο διαφορετικὸ ἀπὸ τὸν ἦχο τῶν καταβασιῶν!
Δεύτερον καὶ ἐξίσου σημαντικό, ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου κανονικὰ παραλείπεται μόνον στὶς δεσποτικὲς καὶ θεομητορικὲς ἑορτές. Ἂν κάμουμε τὸ ἴδιο καὶ στὶς 30 ᾿Ιανουαρίου, θὰ εἶναι σὰν νὰ ἐξισώνουμε τὴν μνήμη τῶν ἁγίων μὲ δεσποτικὴ ἢ θεομητορικὴ ἑορτή.
Τρίτον, σὲ καμμία ἄλλη μνήμη ἁγίου δὲν συμβαίνει κάτι τέτοιο, οὔτε τοῦ Προδρόμου οὔτε τῶν ἀποστόλων. Πρόκειται γιὰ πρωτοφανῆ διάταξι.
Τέταρτον, σύμφωνα πάλι μὲ τὸ Τυπικὸν Βιολάκη, ὅταν τὸ μηναῖο ἔχῃ κανόνα τῆς Θεοτόκου πρὶν ἀπὸ τὸν κανόνα τοῦ ἁγίου, ὁ κανὼν τῆς Θεοτόκου παραλείπεται ἐν Κυριακῇ, διότι ἀντ᾿ αὐτοῦ ψάλλεται ὁ ἀναστάσιμος. Αὐτὸ εἶναι πάγια διάταξι τοῦ Τ.Μ.Ε., τὴν ὁποία ἐφαρμόζει στὶς 25 ἰανουαρίου (§3 καὶ §6) καὶ στὶς 27, ἀλλὰ καὶ στὶς 30 τοῦ μηνὸς ἐν μέρει (στὶς ᾠδὲς 1η ἕως 8η). Εἶναι ἄτοπο, ἐνῷ δὲν ψάλλεται ὁ κανὼν τῆς Θεοτόκου, ξαφνικὰ νὰ ψαλῇ μόνον ἡ 9η ᾠδὴ αὐτοῦ. ῾Η ὑπάρχουσα ἀντίφασι εἶναι προφανής.
Πέμπτον, σὲ κανένα ἄλλο παλαιὸ τυπικὸ δὲν συναντοῦμε αὐτὴν τὴν διάταξι, παρὰ μόνον στὰ πατριαρχικὰ τυπικὰ τοῦ Κωνσταντίνου Βυζαντίου καὶ τοῦ Γ. Βιολάκη. Εἶναι σαφὲς ὅτι πρόκειται γιὰ μία ἰδιάζουσα περίπτωσι, γιὰ μία ὑπερβολή, ἡ ὁποία ὅμως δὲν παύει νὰ συνιστᾷ μία φευκτέα παρατυπία.
Κλειδὶ γιὰ τὴν ἐξήγησι αὐτῆς τῆς λειτουργικῆς ὑπερβολῆς εἶναι ἡ ὑποσημείωσι 7 τοῦ Τ.Μ.Ε. τῆς §4 στὶς 30 ᾿Ιανουαρίου, ὅπου ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς· «Ἐπειδὴ ἕπεται κανὼν τῆς Θεοτόκου, ἂν θέλῃ ὁ προεστὼς δύναται παραλεῖψαι “Τὴν τιμιωτέραν”, καὶ μάλιστα διότι πανταχοῦ σχεδόν, ἀγομένης ἐπισήμως πανηγύρεως σήμερον, ἐκφωνεῖται λόγος πανηγυρικός». Μὲ αὐτὴν τὴν ὑποσημείωσι διευκρινίζεται ὅτι ἡ παράλειψι τῆς «Τιμιωτέρας» εἶναι προαιρετικὴ καὶ ὄχι ὑποχρεωτική.
῾Η μνήμη τῶν Τριῶν ῾Ιεραρχῶν, γνωστὴ παλαιόθεν καὶ ὡς ἑορτὴ τῶν γραμμάτων καὶ τῆς παιδείας, ἦταν ἡ ἐθνικὴ ἑορτὴ τῶν ὑποδούλων ῾Ελλήνων κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας! Γίνονταν λοιπὸν κατ᾿ οἰκονομίαν λειτουργικὲς παραλείψεις καὶ παρατυπίες, προκειμένου νὰ ἐκφωνηθῇ ὁ ἀπαραίτητος πανηγυρικὸς λόγος καὶ νὰ τονωθῇ τὸ φρόνημα τῶν σκλαβωμένων καὶ ἐξαθλιωμένων ῾Ρωμιῶν. Δὲν πρόκειται δηλαδὴ γιὰ πραγματικὴ διάταξι τυπικοῦ, ἀλλὰ γιὰ ἐθνικὴ ἀνάγκη καὶ στοργικὴ πρᾶξι τῆς ἐθναρχούσης ἐκκλησίας! ᾿Ακουέτωσαν ταῦτα οἱ ἄλλως φρονοῦντες σήμερον περὶ τῆς ἐν λόγῳ πανηγύρεως.
Λύσεις λειτουργικῆς παραδόσεως
Σήμερα τὰ πράγματα ἔχουν ἀλλάξει, καὶ γιὰ τοὺς ἐθνικοὺς ἑορτασμοὺς ἔχουν ὁρισθῆ ἁρμοδίως ἄλλες ἡμέρες τοῦ ἔτους. Συνήθως στὴν μνήμη τῶν Τριῶν ῾Ιεραρχῶν δὲν ἐκφωνεῖται πανηγυρικὸς λόγος στοὺς περισσότερους ναούς, καὶ ὅπου τυχὸν ἐκφωνεῖται, δὲν ἔχει ἀσφαλῶς τὴν ἐθνικὴ διάστασι ποὺ εἶχε στὸ παρελθόν.
῾Η 30ὴ ἰανουαρίου πρέπει νὰ διατηρήσῃ τὴν λαμπρότητά της ὡς ἐκκλησιαστικὴ πανήγυρις καὶ ὡς ἡμέρα τιμῆς τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καὶ τῶν ἐπιστημῶν. ᾿Αλλὰ δὲν χρειάζεται γι᾿ αὐτὸ νὰ συνεχίζωνται κατ᾿ οἰκονομίαν πράξεις καὶ παρατυπίες. Μποροῦμε νὰ συνεχίσουμε νὰ ἀκολουθοῦμε τὸ πνεῦμα τοῦ Τυπικοῦ βελτιώνοντας ἐλαφρῶς τὸ γράμμα του.
Δύο στοιχεῖα πρέπει νὰ διατηρηθοῦν ἀπὸ τὶς ὑπάρχουσες διατάξεις τοῦ Τ.Μ.Ε.·
α) ὅτι στὶς 30 ἰανουαρίου εἶναι ἴσως ἡ μοναδικὴ ἡμέρα ποὺ διατηρεῖ τὴν μοναστικὴ συνήθεια μετὰ «Τὴν τιμιωτέραν» νὰ ψάλλεται ἡ 9η ᾠδὴ τῶν κανόνων καὶ κατόπιν ἡ καταβασία τῆς 9ης ᾠδῆς·
β) ὅτι ἀκριβῶς ἐπειδὴ μετὰ τὴν ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου θὰ ἀκολουθήσῃ ᾠδὴ κανόνος καὶ ὄχι καταβασία, τὸ «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου» θὰ ψαλῇ στὸν ἦχο τοῦ ἀκολουθοῦντος κανόνος καὶ ὄχι στὸν ἦχο τῆς καταβασίας.
῾Η ὀφειλομένη διόρθωσι εἶναι ὅτι σὲ Κυριακὴ πρέπει καὶ στὴν 9η ᾠδὴ τῆς ἡμέρας νὰ ψάλλεται πρῶτα ὁ ἀναστάσιμος κανὼν καὶ ὕστερα οἱ δύο τῶν ἁγίων, ὅπως ἄλλωστε προβλέπει τὸ ἴδιο τὸ Τ.Μ.Ε. νὰ γίνεται στὶς προηγούμενες ᾠδές. Τὸ ἴδιο ἐπίσης προβλέπεται καὶ στὸ «Σύστημα Τυπικοῦ» τοῦ μακαριστοῦ ἱερέως Κων/νου Παπαγιάννη, καθὼς καὶ στὸ μοναστικὸ τυπικό.
Γιὰ ἐφέτος λοιπὸν 2022 εἶναι ὀρθότερη ἡ τάξι ἡ ὑπάρχουσα στὸ Κ.Δ.Ε.Ε.· μετὰ τὴν συνήθη στιχολογία τῶν κανόνων (μόνον μέχρι τὴν 8η ᾠδή), ψάλλονται ὡς καταβασίες οἱ εἱρμοὶ «Χέρσον ἀβυσσοτόκον»· κατόπιν ψάλλουμε «Τὴν τιμιωτέραν» σὲ ἦχο βαρὺ εἱρμολογικό, ἀκολουθεῖ ἡ θ΄ ᾠδὴ τοῦ ἀναστασίμου κανόνος τῆς Παρακλητικῆς (τοῦ βαρέος ἤχου), ὕστερα ἡ θ΄ ᾠδὴ τῶν δύο κανόνων τῶν ἁγίων μὲ τὰ μεγαλυνάριά τους, καὶ τέλος ὁ εἱρμὸς «᾿Εν νόμου σκιᾷ καὶ γράμματι».
᾿Εναλλακτικὰ μπορεῖ νὰ τηρηθῇ ἡ συνήθης τάξι τῶν Κυριακῶν· δηλαδὴ μετὰ τὶς καταβασίες «Χέρσον ἀβυσσοτόκον» νὰ ψάλλουμε «Τὴν τιμιωτέραν» καὶ κατόπιν τὸν εἱρμὸ «᾿Εν νόμου σκιᾷ καὶ γράμματι». Σ᾿ αὐτὴν τὴν περίπτωσι βεβαίως ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου θὰ ψαλῇ στὸν ἦχο τῶν καταβασιῶν (δηλαδὴ σὲ γ΄ ἦχο).
῞Οσοι τέλος ἐπιλέγουν μετὰ λόγου γνώσεως καὶ ἀπὸ σεβασμὸ νὰ ἀκολουθήσουν κατὰ γράμμα τὸ Τ.Μ.Ε. σχετικὰ μὲ τὴν 9η ᾠδὴ τοῦ ὄρθρου τῆς 30ῆς ᾿Ιανουαρίου πράττουν ἐπίσης καλῶς καὶ ἡ ἐπιλογή τους εἶναι σεβαστή.
«᾿Εκκλησιολόγος», φ. 750, Πάτραι 29/1/2022
