῾Η αὐτογελοιοποίησι ἑνὸς φθονεροῦ
Διονυσίου ᾿Ανατολικιώτου
διδάσκοντος καθηγητοῦ στὸ Ε.Π.Κ.,
δρος φιλοσοφικῆς σχολῆς Ἀθηνῶν,
πτυχιούχου κοινωνικῆς θεολογίας
Τὸ 1857 ὁ Γάλλος ῥωμαιοκαθολικὸς
ἱερέας ᾿Ιάκωβος Παῦλος Μὶν (Jacques-Paul Migne, 1800-1875) ξεκίνησε στὸ Παρίσι τὴν
ἔκδοσι μιᾶς μεγάλης καὶ πολύτομης σειρᾶς, ποὺ θὰ περιλάμβανε τὰ ἑλληνόγλωσσα
συγγράμματα τῶν πατέρων καὶ διδασκάλων τῆς ἐκκλησίας ἀπὸ τὸν 2ο αἰῶνα μέχρι τὸ
1439, στὸ ἑλληνικὸ πρωτότυπο καὶ σὲ παράλληλη λατινικὴ μετάφρασι. ῾Η σειρὰ ὠνομάστηκε Patrologiae Graecae Cursus Completus, ἔφτασε δὲ τοὺς 166 τόμους
μεγάλου μεγέθους μέχρι τὸ 1866, ὁπότε καὶ ὡλοκληρώθηκε ἢ μᾶλλον διεκόπη βιαίως
ἡ ἔκδοσί της.
῾Ο Μὶν γι᾿ αὐτὸ τὸ ἔργο του πρέπει νὰ
ἔγινε πολὺ μισητὸς στοὺς κόλπους τοῦ Βατικανοῦ. Τὸ τυπογραφεῖό του καταστράφηκε ὁλοσχερῶς ἀπὸ
πυρκαγιὰ τὸ 1868, ὁπότε ἔλιωσαν οἱ τυπογραφικὲς μῆτρες ἑνὸς ἀκόμη τόμου τῆς
῾Ελληνικῆς Πατρολογίας, ποὺ βρισκόταν τότε ὑπὸ ἔκδοσι καὶ δὲν τυπώθηκε
ποτέ. ᾿Αμέσως ὁ παπικὸς ἀρχιεπίσκοπος τῶν
Παρισίων ἀπαγόρευσε τὴν ἐπαναλειτουργία τοῦ τυπογραφείου τοῦ Μίν, ἐνῷ στὴν
συνέχεια ἐξεδόθη καὶ διάταγμα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν πάπα Πίο Θ΄ (1846-1878), μὲ τὸ
ὁποῖο ἀπαγορευόταν στοὺς κληρικοὺς νὰ δίνουν ἀπὸ τὸν ἐκκλησιαστικὸ μισθό τους,
γιὰ νὰ ἀγοράζουν βιβλία, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἀναφέρονταν ὀνομαστικῶς καὶ οἱ
ἐκδόσεις τοῦ Μίν. ῞Υστερα ἀπὸ αὐτὰ ὁ Μὶν δὲν μπόρεσε νὰ ὀρθοποδήσῃ ξανά, λίγο
μετὰ ἔφυγε ἀπὸ τὴν ζωή (1875), ὁ δὲ ἐκδοτικός του οἶκος πέρασε στοὺς ᾿Αδελφοὺς
Garnier.
Σήμερα τὸ μνημειῶδες καὶ ἱστορικὸ
ἔργο τοῦ J. P. Migne εἶναι ἀναγνωρισμένο διεθνῶς καὶ καταξιωμένο ἐπιστημονικῶς
παρὰ τὶς ὅποιες ἀτέλειές του. ᾿Αποτελεῖ
τὴν γνωστότερη καὶ πληρέστερη πηγὴ τῶν ἑλληνικῶν πατερικῶν καὶ χριστιανικῶν συγγραμμάτων,
καθὼς ἐκτὸς ἀπὸ τὰ καθαρῶς ἐκκλησιαστικὰ κείμενα τῶν πατέρων περιλαμβάνει καὶ
τὰ ἔργα τῶν «Βυζαντινῶν» ἱστορικῶν χρονογράφων καὶ ἄλλων χριστιανῶν συγγραφέων.
῾Η σειρὰ εἶναι πολὺ γνωστὴ καὶ στὴν
῾Ελλάδα, ἰδίως στὸν χῶρο τῆς ἐκκλησίας καὶ τῆς ἑλληνικῆς θεολογίας, ὀνομάζεται
συνήθως «῾Ελληνικὴ Πατρολογία τοῦ Μίν», ἐνῷ ἔχει καθιερωθῆ ἡ βραχυγράφησί της
ὡς P.G. ἀπὸ τὴν λατινικὴ ὀνομασία.
᾿Επιστήμονες καὶ μή, θεολόγοι καὶ ἄλλοι, παραπέμπουν ὅλοι στὴν
«῾Ελληνικὴ Πατρολογία τοῦ Μίν» (P.G.). [Μὲ
πληροφορίες ἀπὸ τὴν ἱστοσελίδα τοῦ Κέντρου Πατερικῶν ᾿Εκδόσεων καὶ τὴν ἑλληνικὴ
διαδικτυακὴ Βικιπαίδεια.]
Τὸν ἀπρίλιο τοῦ 2010 ἐκδίδεται στὴν
Θεσσαλονίκη τὸ τεῦχος 7 τῆς περιοδικῆς ἐκδόσεως «Μελέτες», ὅπου μοναδικὸς
συντάκτης, ἀρθρογράφος καὶ ἐκδότης εἶναι ὁ φιλόλογος καὶ δρ θεολογίας Κων/νος
Σιαμάκης. Στὶς σελ. 191-192 τοῦ τεύχους
δημοσιεύει σύντομο ἄρθρο του μὲ τίτλο Κατηχητικὸ
Μάθημα «῾Η Κλοπή», καὶ τὸ ὁποῖο ἔχει
σχέσι μὲ τὴν προαναφερθεῖσα Πατρολογία. Συγκεκριμένα γράφει ὁ Κ. Σιαμάκης τὰ
ἑξῆς.
«Πᾶρτε ἕναν τυχαῖο τόμο τῆς
῾Ελληνικῆς Πατρολογίας τοῦ Μίν (Migne, P.G.) κι ἀνοῖξτε στὴν στήλη 101.
᾿Εκεῖ θὰ δῆτε ὅτι οἱ στῆλες 101 καὶ 104 ἔχουν τὸ πρωτότυπο ἑλληνικὸ
κείμενο, ἐνῷ οἱ στῆλες 102 καὶ 103 ἔχουν τὴν λατινική του μετάφρασι. Αὐτὸ στὴν Πατρολογία αὐτὴ συμβαίνει καθ᾿ ὅλη
τὴν ἔκτασι τοῦ ὁποιουδήποτε τόμου μὲ ἀπαράβατη συνέπεια. ῾Οποιονδήποτε σελιδάριθμό της διαιρέσουμε μὲ
τὸ 4, ἂν ἀφήνῃ ὑπόλοιπο 0 ἢ 1, ἡ στήλη του περιέχει ἑλληνικὸ κείμενο, ἂν ἀφήνῃ
ὑπόλοιπο 2 ἢ 3, περιέχει τὴν λατινική του μετάφρασι».
Καὶ συνεχίζει. «Οἱ ξένοι βιβλικοὶ
ἐπιστήμονες... παραπέμπουν στὶς λατινικὲς στῆλες, οἱ ὁποῖες διαιρούμενες διὰ
τοῦ 4 ἀφήνουν ὑπόλοιπο 2 ἢ 3. Οἱ
῞Ελληνες βιβλικοί... ὑποτίθεται ὅτι... παραπέμπουν στὶς ἑλληνικὲς στῆλες... Δὲν
γίνεται ὅμως πάντοτε ἔτσι. Οἱ ῞Ελληνες
βιβλικοὶ “ἐπιστήμονες” συχνὰ παραπέμπουν στὶς λατινικὲς στῆλες. ῎Οχι διότι αὐτοὶ ἢ τὸ κοινό τους ξέρουν τὰ
λατινικὰ καλλίτερα ἀπὸ τὰ ἑλληνικά..., ἀλλὰ διότι δὲν ἐρευνοῦν πουθενά, οὔτε
στὸ ἑλληνικὸ πρωτότυπο οὔτε στὶς λατινικὲς μεταφράσεις, ἀλλὰ ξεσηκώνουν τὶς
ἕτοιμες λατινικὲς παραπομπὲς ἀπὸ τοὺς ξένους, τοὺς ὁποίους θαυμάζουν καὶ
ἀντιγράφουν. Καὶ δὲν σκέφτονται... ὅτι
οἱ παραπομπές τους... τοὺς προδίδουν ὅτι κλέβουν· ὅτι αὐτὸ εἶναι... κλοπὴ καὶ
λεηλασία· ὅτι οἱ παραπομπές τους διαιρούμενες διὰ τοῦ 4 ἀφήνουν ὑπόλοιπο 2 ἢ
3».
Καὶ στὸ τέλος τοῦ ἄρθρου του
προτρέπει· «Πᾶρτε τὰ “συγγράμματα” καὶ τὶς λοιπὲς “ἐργασίες” τῶν ῾Ελλήνων
βιβλικῶν “ἐπιστημόνων”· χωρὶς νὰ δῆτε τὴν Πατρολογία τοῦ Μίν... διαιρέστε διὰ
τοῦ 4 τὴν ὁποιαδήποτε παραπομπή τους σ᾿ αὐτὴν τὴν Πατρολογία... καὶ θὰ δῆτε
πόσες φορὲς παραπέμπουν σὲ λατινικὲς στῆλες. [...] Μὴ φοβηθῆτε καὶ μὴ διστάσετε
νὰ ἐξετάσετε ἔτσι καὶ τοὺς πιὸ μεγάλους, τοὺς πολὺ πολὺ μεγάλους· ἐκεῖ θὰ δῆτε
τὴν μεγαλωσύνη τους. Θὰ δῆτε ὅτι δὲν
εἶναι οὔτε μικρομεσαῖοι».
᾿Ακολουθῶντας κι ἐμεῖς τὴν δική του
προτροπή, ἐξετάζουμε κάποιες παραπομπὲς τοῦ ἴδιου τοῦ Κ. Σιαμάκη στὴν P.G. (ὁ πρῶτος ἀριθμὸς δηλώνει τὸν τόμο τῆς σειρᾶς καὶ ὁ δεύτερος τὴν
στήλη τοῦ τόμου).
«Μελέτες» 2 (2008), σ. 151: PG 62,466. (466 : 4 = 116 καὶ ὑπόλοιπον 2).
«Μελέτες» 3 (2008), σ. 246: PG 50,459. (459 : 4 = 114 καὶ ὑπόλοιπον 3).
«Μελέτες» 7 (2010), σ. 127: PG 63,43. (43 : 4 = 10 καὶ ὑπόλοιπον 3).
«Μελέτες» 8 (2010), σ. 213: PG 61,634-5. (634 : 4 = 158 καὶ ὑπόλοιπον 2, καὶ 635 : 4 = 158 καὶ ὑπόλοιπον 3).
Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὸ ἄρθρο τοῦ Κ.
Σιαμάκη καὶ ὁ ἴδιος παραπέμπει σὲ στῆλες λατινικῆς μεταφράσεως! Τὸ δὲ συμπέρασμα ἀπὸ αὐτὸν τὸν ἔλεγχο,
σύμφωνα πάντοτε μὲ τὸν ἴδιον, πρέπει νὰ εἶναι τὸ ἑξῆς· «Καὶ μία λατινικὴ
παραπομπὴ ἂν βρῆτε στὸν δικόν μας, νὰ
ξέρετε ὅτι οἱ παραπομπές του ὅλες εἶναι κλεμμένες»!
Προσωπικῶς δὲν γνωρίζω ἂν ὁ Κ.
Σιαμάκης ἔχει ἀντιγράψει («ἔχει κλέψει», κατὰ τὴν δική του ἔκφρασι) ἀπὸ ἄλλους
συγγραφεῖς μόνον τὶς συγκεκριμένες παραπομπὲς ποὺ βρήκαμε ἢ ὅλες γενικῶς τὶς
παραπομπὲς ποὺ ἔχει στὴν ῾Ελληνικὴ Πατρολογία τοῦ Μίν. ᾿Αλλὰ ἀφοῦ ὁ ἴδιος τὸ ὁμολογεῖ αὐτὸ καὶ τὸ
ὑποστηρίζει τόσο ἔντονα, δὲν ἔχω λόγο νὰ τὸν ἀμφισβητήσω.
Πρὸς ἀποκατάστασιν τῆς ἀληθείας πάντως
ὀφείλω νὰ διευκρινίσω ὅτι, παρὰ τοὺς ἰσχυρισμοὺς τοῦ Κ. Σιαμάκη, στὴν
πραγματικότητα οἱ παραπάνω παραπομπές του εἶναι σὲ στῆλες ἑλληνικοῦ κειμένου! Διότι παραπέμπει σὲ τόμους τῆς P.G. μὲ ἔργα τοῦ ᾿Ιωάννου Χρυσοστόμου, καὶ σ᾿ αὐτοὺς τοὺς τόμους οἱ
στῆλες τῆς λατινικῆς μεταφράσεως φέρουν τὴν ἴδια ἀρίθμησι μὲ τὶς στῆλες τοῦ ἀντίστοιχου
ἑλληνικοῦ κειμένου, π.χ. στὸν τόμο 47, στῆλες 277-278 ἑλληνικό, κατόπιν 277-278
λατινικό, κατόπιν 279-280 λατινικό, κατόπιν 279-280 ἑλληνικό, 281-282 ἑλληνικό,
281-282 λατινικὸ καὶ οὕτω καθεξῆς.
῾Επομένως οἱ παραπομπὲς στὴν P.G. γιὰ τὰ
ἔργα τοῦ Χρυσοστόμου γίνονται κατὰ σειρὰν σὲ ὅλους τοὺς ἀριθμοὺς ἀνεξαιρέτως
καὶ γιὰ τὰ ἑλληνικὰ καὶ γιὰ τὰ λατινικά! Αὐτὸ τὸ ξέρει ὅποιος ἔχει κοιτάξει ἔστω καὶ
μία φορὰ στὴν ζωή του ἕναν τόμο τῆς P.G. γιὰ τὸν
Χρυσόστομο.
Κατὰ ταῦτα δὲν εἶναι σωστὸς ὁ
ἰσχυρισμὸς τοῦ Κ. Σιαμάκη ὅτι σὲ ὁποιονδήποτε
τόμο τῆς Πατρολογίας τοῦ Μὶν μὲ
ἀπαράβατη συνέπεια, ἂν διαιρέσουμε τὸν ἀριθμὸ τῆς στήλης μὲ τὸ 4, ἂν ἀφήνῃ
ὑπόλοιπο 0 ἢ 1, περιέχει ἑλληνικὸ κείμενο, ἐνῷ ἂν ἀφήνῃ ὑπόλοιπο 2 ἢ 3,
περιέχει τὴν λατινική του μετάφρασι. Δὲν
ἰσχύει γιὰ 18 ὁλόκληρους τόμους τῆς P.G. (47-64)
μὲ τὰ κείμενα τοῦ Χρυσοστόμου· εἶναι δὲ αὐτοὶ οἱ τόμοι οἱ συχνότερα
χρησιμοποιούμενοι καὶ μὲ τὶς περισσότερες παραπομπὲς διεθνῶς!
Ἄραγε ὁ Κ. Σιαμάκης δὲν ἔχει πιάσει
ποτὲ στὴν ζωή του ἕναν τόμο τῆς P.G. μὲ ἔργα
τοῦ Χρυσοστόμου, γιὰ νὰ δῇ πῶς ἀριθμοῦνται οἱ στῆλες; Ἢ μήπως ὁ φθόνος του γιὰ
τοὺς Ἕλληνες (συνομιλήκους του ἢ καὶ νεωτέρους του) ποὺ ἔγιναν καθηγητὲς
πανεπιστημίου, ἐνῷ αὐτὸς ὄχι, τὸν τυφλώνει τόσο πολύ, ποὺ δὲν ξέρει πλέον τί
λέει καὶ τί γράφει; ῞Ο,τι καὶ ἂν ἰσχύῃ,
τὸ γεγονὸς εἶναι ὅτι ὁ ἴδιος αὐτογελοιοποιεῖται.
«᾿Εκκλησιολόγος»,
φύλλο 854, Πάτραι, Σάββατον 24/2/2024
